Để bày tỏ nỗi đau buồn khi người thân qua đời, bộ lạc Dani ở Indonesia thực hiện tập tục… cắt một đốt ngón tay gọi là Iki Palin.
Du khách Đức sống với bộ tộc hẻo lánh ở Indonesia một tuần, tìm hiểu phong tục cắt ngón tay khi người thân qua đời của phụ nữ nơi đây.
Cái chết của người thân, đặc biệt là chồng, là nỗi mất mát sâu sắc nhất đối với phụ nữ bộ tộc Danai, New Guinea. Họ không chỉ đau buồn về tinh thần mà còn đau đớn cả về thể xác. Theo tục lệ của Danai, tự sống cách ly của người đàn bà góa phụ sau khi chồng chết không đủ mà khi chồng chết, những người phụ nữ này còn phải qua một nghi thức gây đau đớn thể chất bằng cách tự chặt ngón tay của mình.
Chặt ngón tay được thực hiện bằng lưỡi dao bằng đá sắc, được chế từ đá vở chai (obsidian) có nhiều ở những vùng núi lửa hoạt động mạnh. Người phụ nữ chặt ít nhất hai ngón tay của mình. Lưỡi dao bằng đá này đã được tìm thấy năm 1930, di tích đánh dấu một nghi thức đã được bộ tộc Danai sử dụng từ trước đó rất lâu.
Khi nghi lễ diễn, danh sách những phụ nữ đến lượt tự chặt ngón tay đã được lập sẵn. Những người đến lượt sẽ dùng lưỡi dao đá để tự chặt đứt ngón tay mình. Vị trí chặt thường là ở giữa các khớp đốt ngón tay để ngón khi lành tạo thành hình củ hành. Sau khi chặt, sẽ không còn dấu vân tay, các ngón sẽ bị tê dại gây ảnh hưởng đến công việc hàng ngày. Nhiều tài liệu cho thấy, các ngón tay này được sấy khô đeo trên cổ hay được chôn cất theo một nghi thức nghiêm túc.
Theo tín ngưỡng của người Danai, nghi thức này nhằm thể hiện sự đau buồn của người vợ với người chồng đã khuất, và để xua đuổi ma tà, quỷ dữ. Còn theo các nhà nhân chủng học phương Tây thì đây là nghi thức nhằm giúp người phụ nữ tránh xa buồn rầu, trầm cảm đeo đuổi.
Tuy nhiên, thực tế này không phải lúc nào cũng dành riêng cho góa phụ. Mới đây người ta đã phát hiện thấy phụ nữ Dania tự cắt tới 6 ngón tay để tưởng nhớ người chồng đã chết, và những người con của bà đã bỏ mẹ ra đi. Do tục tự chặt đứt đốt ngón tay khi chồng hay người thân qua đời có từ hàng ngàn năm trước nhưng hiện vẫn tồn tại vì vậy, người ta gọi bộ tộc Dania là những cư dân thời đồ đá giữa lòng thế giới hiện đại.
New Guinea (tên cũ Papua) là đảo lớn thứ hai thế giới, sau Greenland, diện tích 786.000 km² nằm ở tây nam Thái Bình Dương, được nhà thám hiểm người Tây Ban Nha phát hiện từ thế kỷ thứ 16 và nay thuộc địa phận Indonesia.
Khi khám phá ẩm thực và đời sống của người Dani, Markus cũng được tận mắt thấy xác ướp Kurulu ít nhất 370 năm tuổi. Anh chia sẻ: “Đây là xác ướp của một vị chiến binh chiến thắng và đáng sợ nhất, được lưu giữ trong ngôi nhà của những người đàn ông trong làng. Những người dân nơi đây thể hiện sự tự hào khi nói về Kurulu với du khách”.
Markus nhận định: “Thật không công bằng khi một người châu Âu gọi bộ tộc Dani là những người nguyên thủy, mọi rợ. Thực sự là một trải nghiệm tuyệt vời khi được tiếp xúc với họ. Người dân xấu hổ, tò mò, hoang dã và có trái tim ấm áp”.
Mọi người có thể cho rằng tập tục này là man rợ, tuy nhiên, theo người Dani, không có cách nào khác tốt hơn để bày tỏ nỗi đau buồn, dù họ có thể gặp nguy hiểm. Nỗi đau mà họ phải chịu đựng khi cắt ngón tay tượng trưng cho sự mất mát trong trái tim và tâm hồn.
Trong quan niệm của bộ tộc Dani, ngón tay là biểu tượng cho sự hòa hợp, đoàn kết và sức mạnh của cả con người và gia đình. Sức mạnh tập thể có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống của họ, giống như việc các ngón tay bổ trợ cho nhau.
Nếu một ngón tay mất đi thì sức mạnh tập thể cũng mất đi. Nỗi đau mà một người ra đi để lại cho các thành viên trong gia đình chỉ nguôi ngoai khi vết thương trên ngón tay bị cắt lành lại và không còn đau nữa.
Tuy nhiên, có một thực tế là Iki Palin hầu như chỉ được thực hiện với phụ nữ Dani chứ không phải tất cả mọi người. Những người phải cắt ngón tay thường là những người mẹ hoặc những phụ nữ lớn tuổi nhất. Khi chồng, con hoặc anh em họ chết đi, ngón tay của họ sẽ bị cắt.Có lẽ vì thế nên phần lớn những phụ nữ Dani đều bị mất nhiều đốt tay, có người thậm chí chỉ còn 3 ngón tay còn nguyên vẹn. Số đốt ngón tay bị cắt ở một người phụ nữ cho thấy có bao nhiêu thành viên gia đình họ đã qua đời.
Tập tục cắt ngón tay ở Papua diễn ra theo nhiều cách khác nhau. Người Dani thường dùng các công cụ sắc nhọn như dao, rìu, dao phay để cắt hoặc dùng một mảnh dây thắt chặt ngón tay cho đến khi máu ngừng lưu thông rồi mới cắt.
Phần ngón tay bị cắt thường được đốt hoặc chôn ở một nơi đặc biệt. Quá trình này rõ ràng rất đau đớn nhưng với người Dani, đó là biểu hiện cho lòng yêu thương và trung thành, vì vậy họ không cảm thấy nặng nề.
Ngoài việc cắt ngón tay của phụ nữ, đàn ông Dani cũng có cách bày tỏ nỗi đau buồn tương tự, chỉ hơi khác một chút là họ sẽ xẻo một phần tai. Khi một người anh em trai qua đời, họ sẽ dùng một lưỡi tre sắc để cắt đi một phần da ở tai của mình.
Chưa dừng lại ở đó, người Dani còn bôi tro, đất sét lên mặt và tắm bùn. Việc tắm bùn mang ý nghĩa rằng những người qua đời sinh ra từ mặt đất giờ đã quay về với mặt đất.
Việc cắt ngón tay hiện đã bị chính phủ Indonesia ban lệnh cấm nhưng dấu hiệu của tập tục gây tranh cãi này vẫn có thể được nhận thấy rõ ở những người phụ nữ già của bộ tộc Dani.
Nhờ điều này mà họ cũng thu hút một lượng khách du lịch đến Papua suốt nhiều thập kỷ qua khi ngày càng nhiều người tò mò muốn “mục sở thị” bản sắc độc đáo của người Dani.
Tin Tổng hợp
